Le Huong Lan
Xuất huyết dạ dày là tình trạng bệnh lý phổ biến, có nguy cơ dẫn đến các biến chứng nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Bệnh xuất phát từ nhiều nhóm nguyên nhân khác nhau, biểu hiện bằng nhiều triệu chứng đa dạng. Người bệnh cần tham khảo thông tin, theo dõi tình hình nhằm phát hiện và thăm khám sớm để chủ động bảo vệ sức khỏe.
Xuất huyết dạ dày là gì?
Xuất huyết dạ dày (GI) là một triệu chứng rối loạn đường tiêu hóa thường gặp. Dấu hiệu dễ nhận biết nhất là máu xuất hiện trong phân hoặc chất nôn nhưng không phải lúc nào cũng có thể nhìn thấy bằng mắt thường. Ngoài ra, xuất huyết bao tử còn có thể khiến phân chuyển sang màu đen hoặc hắc ín. Mức độ chảy máu nhẹ hoặc nặng sẽ phụ thuộc vào tình trạng bệnh lý, trong nhiều trường hợp còn gây ảnh hưởng đến tính mạng.
Hiện nay, công nghệ hình ảnh đang ngày càng phát triển, trở nên tinh vi và hiện đại hơn rất nhiều. Do đó, trong các trường hợp cần thiết, bác sĩ có thể xác định được nguyên nhân chính xác dẫn đến chảy máu dạ dày để chỉ định hướng điều trị phù hợp.(2)
Triệu chứng xuất huyết dạ dày
Triệu chứng của xuất huyết dạ dày có thể biểu hiện rõ ràng hoặc không. Các dấu hiệu cụ thể sẽ phụ thuộc vào tốc độ và vị trí chảy máu trên đường tiêu hóa (miệng, hậu môn,…).
1. Đau bụng vùng thượng vị
Xuất huyết bao tử do phần niêm mạc bị tổn thương sẽ gây ra những đau tại vùng thượng vị có thể lan ra sau lưng. Đây đều là những dấu hiệu nguy hiểm cần nhận biết để cấp cứu kịp thời.
2. Thay đổi sắc tố da hay da niêm mạc nhợt
Chảy máu bao tử là biến chứng nguy hiểm của các bệnh lý dạ dày như loét, ung thư, nhiễm trùng… Khi bệnh nhân bị xuất huyết dẫn đến hiện tượng mất máu, gây ra tình trạng suy nhược, mệt mỏi, da tái nhợt và thiếu sức sống.
3. Buồn nôn, nôn ra máu
Đây là dấu hiệu phổ biến và dễ nhận thấy nhất của xuất huyết dạ dày. Ban đầu, người bệnh sẽ cảm thấy đầy bụng, chướng bụng, sau đó nôn ra thức ăn lẫn máu tươi hoặc máu đen. Nếu triệu chứng lặp lại liên tục và lượng máu nôn ra nhiều sẽ rất nguy hiểm. Trong trường hợp này, bệnh nhân cần được cấp cứu kịp thời để theo dõi.
4. Đi ngoài ra máu
Đi ngoài ra máu có màu đen như bã cà phê kèm mùi khó chịu là triệu chứng điển hình của xuất huyết bao tử. Lượng phân càng nhiều, màu càng sậm thì tình trạng càng nặng. Triệu chứng này xuất hiện do máu từ dạ dày đã hòa lẫn cùng thức ăn đi vào đường ruột và ra ngoài theo chất thải. Ngoài ra, nếu lượng máu chảy ra quá nhiều sẽ gây nên tình trạng đại tiện kèm máu đỏ tươi.
5. Dấu hiệu thiếu máu
Xuất huyết bao tử liên tục và kéo dài sẽ khiến cơ thể rơi vào tình trạng thiếu máu nghiêm trọng. Một loạt các dấu hiệu dễ nhận thấy như hoa mắt, chóng mặt, choáng váng, tụt huyết áp, mệt mỏi, vã mồ hôi… hay còn gọi là sốc mất máu. Ngoài ra, khi dạ dày gặp vấn đề, người bệnh sẽ thường cảm thấy chán ăn, ăn không ngon, từ đó dễ thiếu chất dinh dưỡng và dẫn đến suy nhược.
6. Mệt mỏi, khó thở
Xuất huyết bao tử dẫn đến thiếu máu, từ đó gây ra hàng loạt các triệu chứng nguy hiểm như mệt mỏi, khó thở, thở dốc và có thể bị ngất. Điều này rất nguy hiểm, bệnh nhân cần thăm khám kịp thời để có hướng kiểm soát ngay lập tức.
Nguyên nhân xuất huyết dạ dày
Xuất huyết dạ dày xuất phát từ nhiều nhóm nguyên nhân khác nhau. Phần lớn là do tiền sử bệnh lý, thói quen sinh hoạt, ăn uống… Cụ thể như sau:
1. Do mắc bệnh về dạ dày
Viêm loét dạ dày tá tràng là nguyên nhân chính và phổ biến nhất gây ra hiện tượng chảy máu bao tử, chiếm đến hơn 40% các trường hợp mắc bệnh. Cụ thể, các vết loét thường phát triển trên niêm mạc dạ dày và phần trên ruột non, sau đó axit sẽ tiếp tục làm tổn thương khiến tình trạng trở nên nghiêm trọng.
Thông thường, ở mức độ bệnh nhẹ, các mao mạch nhỏ sẽ bị ảnh hưởng nên lượng máu chảy ít, có thể tự cầm được mà không gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Tuy nhiên, trong trường hợp ngược lại, nhiều ổ loét sâu xuất hiện, loét xơ chai tác động đến động mạch gây xuất huyết ồ ạt và khó kiểm soát. Đây là tình trạng đáng báo động, người bệnh cần được can thiệp y tế ngay lập tức.
2. Uống quá nhiều bia rượu
Rượu bia gây ảnh hưởng trực tiếp đến bao tử và là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến hiện tượng xuất huyết. Cụ thể, việc cơ thể dung nạp nhiều đồ uống có cồn sẽ khiến lớp niêm mạc dạ dày tăng thẩm thấu, từ đó xuất hiện tình trạng chảy máu nguy hiểm.
3. Thuốc giảm đau chống viêm Nonsteroid và Aspirin
Việc dùng các thuốc giảm đau chống viêm Nonsteroid trong điều trị các bệnh lý xương khớp hoặc dùng Aspirin để ngăn ngừa kết tập tiểu cầu có gây viêm loét niêm mạc và dẫn đến xuất huyết.
4. Do vỡ giãn tĩnh mạch thực quản, dạ dày hoặc tá tràng
Vỡ giãn tĩnh mạch thực quản, dạ dày hoặc tá tràng là một trong những nguyên nhân dẫn đến hiện tượng xuất huyết bao tử. Cụ thể, đây là biến chứng của tăng áp lực tĩnh mạch cửa và các tĩnh mạch mở rộng ở phần dưới thực quản (ống nối cổ họng và dạ dày). Tình trạng này xảy ra thường xuyên nhất ở những người đang mắc bệnh gan nghiêm trọng như xơ gan. Đây là một trong các nguyên nhân hay gặp của xuất huyết tiêu hóa trên nặng.
Cụ thể, giãn tĩnh mạch thực quản, dạ dày hoặc tá tràng phát triển khi lưu lượng máu bình thường ở gan bị chặn bởi xơ gan hoặc cục máu đông ở tĩnh mạch cửa. Lúc này, để vượt qua, máu buộc phải chảy vào các mạch nhỏ hơn (vốn không được thiết kế để lưu thông khối lượng máu lớn như vậy). Từ đó, mạch máu bị rò rỉ hoặc giãn, vỡ gây xuất huyết và đe dọa trực tiếp đến tính mạng. Nếu bị mất máu quá nhiều, bệnh nhân dễ bị sốc đồng thời phải đối mặt với nguy cơ tử vong cao.
5. Hội chứng Mallory Weiss
Mallory weiss (vết rách ở dạ dày thực quản) là thuật ngữ dùng để chỉ các vết rách tại nơi giao giữa thực quản và dạ dày. Hội chứng này khiến lớp niêm mạc bao tử bị tổn thương nghiêm trọng, dẫn đến xuất huyết kèm hiện tượng nôn ói. Hội chứng Mallory Weiss là bệnh không lây truyền và thường sẽ tự khỏi trong khoảng 10 ngày mà không cần can thiệp điều trị đặc biệt. Tình trạng có nguy cơ cao xảy ra ở những người bị nôn oẹ nhiều như sau uống rượu hoặc nôn do thai nghén.
6. Các nguyên nhân khác
Bên cạnh tác động của bệnh lý bao tử, xuất huyết dạ dày còn xảy ra do các nguyên nhân khác như: ung thư thực quản, ung thư, những dị dạng mạch máu do phình mạch trong dạ dày, chẳng hạn như tổn thương mạch Dieulafoy.
Đối tượng nào dễ bị xuất huyết bao tử?
Xuất huyết dạ dày là tình trạng bệnh lý xảy ra phổ biến ở độ tuổi từ 20 – 50 tuổi, trong đó nam giới thường chiếm tỷ lệ cao hơn nữ giới bởi có xu hướng uống nhiều rượu bia hơn. Người lớn tuổi hay dùng các thuốc giảm đau chống viêm Non-steroid hoặc Aspirin cung có nguy cơ cao xuất huyết tiêu hóa.
Xuất huyết dạ dày có nguy hiểm không?
Xuất huyết bao tử là bệnh lý gây nguy hiểm cho hệ tiêu hóa đồng thời có nguy cơ đe dọa đến tính mạng nếu không được điều trị kịp thời. Trong giai đoạn đầu, bệnh không tạo nên nhiều biến đổi trong cơ thể. Thậm chí, lượng máu lúc này có thể rất nhỏ, chỉ có thể phát hiện khi thực hiện các xét nghiệm y khoa (chẳng hạn như xét nghiệm máu ẩn trong phân). Tình trạng bệnh chỉ khiến cơ thể cảm thấy mệt mỏi, quan sát thấy phân sẫm màu hay máu trên giấy vệ sinh, bồn cầu khi đại tiện,…
Tuy nhiên, về lâu dài, xuất huyết dạ dày sẽ trở nên trầm trọng, lượng máu chảy ra nhiều và liên tục hơn. Lúc này, người bệnh sẽ thường xuyên bị hoa mắt, chóng mắt, lạnh tay chân, mạch đập yếu,… gây đe dọa đến tính mạng. Thậm chí, hiện tượng xuất huyết ồ ạt từ đường tiêu hóa còn dẫn đến tình trạng thiếu máu nghiêm trọng hoặc công thức máu thấp. Do đó, việc theo dõi, phát hiện bệnh sớm để điều trị kịp thời là thực sự cần thiết và quan trọng.
Điều trị xuất huyết dạ dày
Đối với một số trường hợp nhẹ, xuất huyết bao tử sẽ tự ngừng mà không cần đến các can thiệp điều trị y tế. Tuy nhiên, nếu tình trạng nghiêm trọng, chảy máu nhiều, liên tục và thường xuyên, người bệnh buộc phải tiến hành xét nghiệm, thực hiện các thủ thuật y khoa hoặc uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ.(1)
Tuy nhiên, ban đầu, hầu hết bệnh nhân đều cần thực hiện một số bài kiểm tra để xác định chính xác nguồn gốc chảy máu. Cụ thể, bác sĩ sẽ xem xét tiền sử bệnh trước đó, khám sức khỏe và yêu cầu xét nghiệm như:
- Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu để theo dõi công thức máu, tốc độ máu, số lượng tiểu cầu và chức năng gan.
- Xét nghiệm phân: Phân tích phân để xác định nguyên nhân chảy máu.
- Nội soi: Quy trình này sử dụng một ống dài kèm camera phía trước, đưa qua miệng để kiểm tra đường tiêu hóa bên trong tìm nguyên nhân xuất huyết tiêu hóa đồng thời giúp điều trị như kẹp clip ổ loét đang chảy máu hoặc thắt đường vỡ của tĩnh mạch thực quản…
Khi bị xuất huyết dạ dày, người bệnh có thể được tiêm một loại thuốc IV có tên là chất ức chế bơm (PPI) để ngăn chặn sản xuất axit dạ dày. Sau đó, nếu đã xác định được nguồn gốc chảy máu, bác sĩ sẽ quyết định tiếp tục dùng PPI hay ngừng lại.
Ngoài ra, tùy thuộc vào tình trạng xuất huyết, người bệnh có thể sẽ được yêu cầu truyền dịch qua kim tiêm (IV) và có thể là truyền máu. Trong trường hợp đang dùng thuốc làm loãng máu, bao gồm cả aspirin và chống viêm không steroid, tỷ lệ cao bệnh nhân có cần dừng lại.
Làm thế nào để phòng ngừa xuất huyết dạ dày?
Xuất huyết dạ dày gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cũng như tâm lý. Do đó, việc phòng ngừa ngay từ ban đầu là thực sự cần thiết. Dưới đây là một số hướng dẫn hữu ích để bảo vệ hệ tiêu hóa luôn khỏe mạnh:
- Tránh hút thuốc lá, uống rượu bia nhiều.
- Duy trì thói quen tập thể dục mỗi ngày để tăng sức đề kháng và nâng cao hệ miễn dịch.
- Cân bằng thời gian nghỉ ngơi và làm việc hợp lý để cơ thể luôn khỏe mạnh.
- Hạn chế dùng thuốc giảm đau chống viêm không Steroid, nếu bắt buộc sử dụng, người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ.
- Duy trì ăn uống sinh hoạt ngủ nghỉ điều độ, một tinh thần lạc quan, vui vẻ, tránh căng thẳng, stress.
- Hình thành đồng hồ sinh học lý tưởng cho cơ thể, hạn chế tối đa việc thức khuya.
Trung tâm Nội soi và Phẫu thuật nội soi tiêu hóa (BVĐK Tâm Anh TP.HCM) và Khoa Tiêu hóa – Gan mật – Tụy (BVĐK Tâm Anh Hà Nội) là những trung tâm y tế chuyên khoa Tiêu hóa uy tín, cung cấp dịch vụ thăm khám và điều trị cao cấp, hiệu quả cho các bệnh nhân mắc các vấn đề về gan từ nhẹ đến nặng (gan nhiễm mỡ, viêm gan cấp tính, mãn tính, xơ gan, ung thư gan…). Hệ thống BVĐ K Tâm Anh quy tụ đội ngũ bác sĩ Nội khoa – Ngoại khoa – Nội soi tiêu hóa chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm, bên cạnh đó là sự hỗ trợ của hệ thống thiết bị y tế hiện đại, nhập khẩu từ nước ngoài, phục vụ tối đa nhu cầu thăm khám và điều trị của khách hàng.
Để đặt lịch thăm khám và điều trị các bệnh về gan với các chuyên gia bác sĩ về Tiêu hóa của Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, xin vui lòng liên hệ:
Trên đây là tổng hợp tất các thông tin chi tiết liên quan đến tình trạng xuất huyết dạ dày. Hy vọng với những chia sẻ này, người bệnh đã có thêm nhiều cập nhật hữu ích để chủ động phòng ngừa và kiểm soát bệnh kịp thời. Trong mọi trường hợp, việc liên hệ với bác sĩ chuyên khoa là thực sự cần thiết để bệnh nhân có hướng điều trị phù hợp và triệt để, tránh tình trạng trở nên nghiêm trọng.
